دمپر وسیله ای برای کنترل جریان هوا و یا دبی هوا است که در سیستم تهویه مطبوع از آن استفاده می شود و مکانیزم آن بطور دستی و موتوری طراحی می شود. هدف از گردآوری این مقاله بیان همه چیز در مورد دمپر های موتوری می باشد. به دمپر های موتوری، دمپر برقی و یا اتوماتیک نیز گفته می شود. در زمان خرید دمپر های موتوری به برند آن توجه نمایید و ترجیحا برند های معتبری که در این مقاله معرفی می شود را خریداری کنید.
بسیاری از افراد دمپرها یا دریچه های هوا را با دریچه خروجی کانال (Vent) اشتباه می گیرند. دریچه (Vent) همان خروجی سیستم تهویه مطبوع است.
معروف ترین دریچه ها، دریچه های کولر آبی هستند که توصیه می شود برای کاهش مصرف انرژی در فصل زمستان عایق شوند. می توان به سادگی با بستن دریچه کولر یک اتاق از ورود هوا جلوگیری کرد یا با تغییر زاویه دریچه، جهت دمیدن هوا را تغییر داد.پس چرا مهندسان از دمپرها استفاده می کنند؟ تفاوت این دو مورد در محل نصب آن ها است. دریچه دورترین قسمت سیستم تهویه است و در خروجی نصب می شود. دمپر نزدیک ترین قسمت به واحد مرکزی سیستم تهویه مطبوع است. پس وقتی شما از این وسیله برای قطع، کاهش یا کنترل جریان هوا استفاده می کنید، راندمان کلی سیستم شما تا حد بسیار زیادی افزایش می یابد.
دمپرها انواع مختلفی دارند و در صنایع فراوانی بسته به کاربرد مورد استفاده قرار می گیرند. این تجهیزات فلزی عموما از آلومینیوم، استیل، گالوانیزه و ورق آهنی سیاه (st37) ساخته می شوند. به کمک دمپر امکان تغییر جریان هوا یا قطع و وصل آن فراهم می شود. بنابراین باید در مسیری که هوا جریان دارد نصب شوند.
به طور کلی تیغه های دمپر میتواند به شکل برقی به کمک یک موتور یا به صورت دستی باز و بسته شوند. هنگامی که تیغه های آن روی یکدیگر قرار میگیرند عبور جریان هوا به خوبی کنترل می شود.
دمپر موتوری با استفاده از انرژی الکتریکی عمل میکند و به دو صورت ON و OFF یا فنری و تدریجی در حالت باز وبسته و یا نیمه باز در می آید و عبور هوا از دمپر را کنترل میکند. از آنجاییکه جهت تهیه موتور برقی نیاز به صرف هزینه جداگانه میباشد، در نتیجه قیمت دمپر برقی به صورت محسوسی از دمپر دستی بالاتر است.
برای پاسخ به پرسش ” دمپر چیست ” ضروری است که انواع مختلف این تجهیز را بشناسید. اصولا دمپر ها از یک یا چند تیغه متحرک با متریال های مختلف ساخته میشوند که بنا به محل نصب و نوع کارایی آنها انواع و اسامی مختلفی دارند. از لحاظ شکل هندسی نیز دمپر به دو شکل گرد و چهار گوش ساخته میشود که ابعاد آن بستگی به مقطع داکت یا مجرای عبوری هوا دارد. این تجهیز به دو صورت کنترل دستی (مکانیکی) و برقی (الکترو مکانیکال) ساخته میشود . مدل دستی نیازی به انرژی الکتریکی نداشته و به صورت کاملاً دستی هوای عبوری را مسدود یا کنترل میکند .
در ادامه به تعدادی از آنها اشاره کرده سعی میکنیم و مختصری در مورد این دمپرها توضیح خواهیم داد.
از پر کاربردترین نوع دمپر ها میتوان از دمپر های اتوماتیک پشت فن ها نام برد. این مدل ها شامل یک یا چند تیغه سبک وزن میباشند که خارج از محور تعادل خود نصب شده اند. با روشن شدن فن با فشار بادی که از حرکت پروانه فن ایجاد میشود به طور موازی، با هم یا تک تک باز شده باعث عبور هوا میشوند. بعد از خاموش شدن و قطع جریان هوا با وزن خود به طور اتومات پایین افتاده و را عبور هوا را میبندند.
این دمپر ها مانند یک شیر یک طرف باعث میشوند تا در هنگام خاموش بودن فن ، هوا از بیرون به طرف داخل جریان پیدا نکند چون هم به آن هوا نیاز نیست و هم اینکه از معکوس چرخیدن پره فن جلوگیری میکند تا به فن آسیب نرسد. این نوع دمپر ها از سایز های کوچک 10*10 سانت با عمق حداقل ۴ سانتیمتر که برای هواکش های سرویس های بهداشتی یا هود های آشپزخانهها یا حتی داخل خودرو ها (در گلگیر عقب خودرو جهت خنثی کردن فشار هوای داخل خودرو هنگام بستن درب خودرو) تا اندازه های بزرگ چندین متر در چندین متر با عمق های تا ۶۰ سانت برای خروج هوای داخل اتاقهای دیزل ژنراتور استفاده میگردند.
این نوع دمپر کاربرد بیشتری و ملموس تری از بقیه دمپر ها دارد که ساده ترین آنها دمپر پشت دریچه کولر است که در بیشتر منازل یافت میشود. توسط این تجهیز حجم هوای خروجی از کانال کولر را تنظیم میکنیم. این نوع دمپر مانند نوع قبلی از یک تا چندین تیغه فلزی یا پلاستیکی چوبی یا … که به آنها پره می گوییم و در داخل یک قاب بنام فریم قرار گرفته تشکیل شده است. هر یک از این پره ها بوسیله یک شاخک به یک تسمه سرتاسری وصل شده و با هم در ارتباط هستند، و یا اینکه انتهای هر پره یک چرخدنده خورشیدی تخت قرار دارد که از همین طریق به پره بعدی متصل می باشد. به طوری که در هر دو مدل دمپر با حرکت یک پره تمامی پره ها به حرکت در خواهند آمد و این حرکت میتواند به صورت موازی و یا مخالف هم (۷و۸) باشد.
در دمپر های فوق پره ها بوسیله یک محرک که به انتهای یکی از پره ها متصل است حرکت مینمایند و از حالت دایم بسته تا حالت کامل باز در ۹۰ درجه قابل تغییر میباشند. محرک فوق میتواند دست یک انسان باشد یا یک موتور الکتریکی یا یک جک پنوماتیک یا هیدرولیک که بسته به نیاز کاربر مورد استفاده قرار میگیرند.
همانطور که گفته شد ساده ترین نوع این محصول دمپرهای پشت دریچه ای هستند اما دمپر های حجمی کاربرد های بسیاری در سیستم تهویه دارند. ما برای تقسیم هوای خروجی از یک هواساز بر سر هر خط کانال هوا برای تنظیم هوای آن نیاز به دمپر داریم تا از عبور بیش از حد هوا از یک خط جلوگیری کنیم.
ما در سیستمهای پاشش رنگ بدنه خودرو اگر میزان دقیقی از جریان هوا را نداشته باشیم قطعا رنگ آمیزی ما با مشکل روبه رو خواهد شد. ( با جریان زیاد با عدم جذب رنگ روی سطح و با کمی جریان هوا با انباشته شدن رنگ روی سطح بدنه در ورودی و خروجی مشعل ها دمپر ها نقش مهمی در درست کار کردن مشعل با تنظیم هوای ورودی مشعل و خروجی دودکش ایفا مینمایند. همینطور در خروجی دودکش های شومینه).
همانطور که از اسم آن بر می آید این نوع دمپر ، دمپری است که در شرایط خاص با آتش سرو کار دارد. اما چگونه ؟
در ساختمان ها چند طبقه مخصوصأ ساختمانها یا برجهایی که چندین طبقه پارکینگ دارند معمولا داکت های فلزی یا بتنی وجود دارند که وظیفه رساندن هوای تازه را از بالاترین نقطه ساختمان به پایین ترین نقطه ساختمان و همینطور تخلیه دود ناشی از کارکرد خودرو داخل پارکینگ و سایر آلودگی ها را به خارج ساختمان به عهده دارند. با توجه به اینکه این راه خروج و ورود هوا دارای یک داکت اصلی و چندین انشعاب برای هر طبقه میباشد و هر انشعاب بعد از ورود به هر طبقه خود دارای انشعابات زیادی خواهد بود. پس تمام طبقات به وسیله این داکت به هم متصل هستند.
حال اگر در هر یک از طبقات به هر دلیلی آتش سوزی رخ دهد ما از طریق این کانالها آتش را به تمامی طبقات و به دنبال آن به تمام نقاط هر طبقه پخش میکنیم. در واقع کانالی که برای تهویه و آسایش تعبیه شده بود به راحتی باعث از بین بردن ساختمان و ساکنان آن میگردد. ا
اینجاست که فایر دمپر ها به داد ساختمان میرسند. به این صورت که اگر ورودی یا خروجی هوای تازه را به هر طبقه یک زون بنامیم کافیست یک دمپر آتش بر سر راه هر ورودی یا خروجی هوا در هر طبقه قرار دهیم تا در هنگام آتش سوزی در هر یک از زون ها دمپر آن طبقه بسته و جلوی خروج آتش از آن زون به داکت اصلی و به دنبال آن سرایت به سایر طبقات را بگیرد و از یک فاجعه عظیم جلوگیری نماید.
دمپر آتش به دو صورت خودکار یا با یک فرمان خارجی بسته به سناریو (پیشبینیهای اولیه در مورد چگونگی کارکرد ابزار آلات طراحی شده در هنگام ساخت سیستم تهویه را سناریو مینامیم ) تعریف شده کار میکنند.
این نوع دمپر ها بر سر دو راهی های عبور هوایی قرار میگیرند که میبایست هوا بین آنها تقسیم شود و یا اینکه یک مسیر به طور کلی مسدود و مسیر دیگر حتما همزمان باز شود. به این صورت عمل میکنند که پره های هر دو دمپر با یک لینک به هم متصل هستند و یا یک پره برای هر دو مسیر وجود دارد و هر بار که یکی از دمپر ها را در جهت باز شدن یا بسته شدن حرکت میدهیم دمپر دیگر دقیقا به همان مقدار و در جهت عکس آن حرکت میکند.
مثلا در پالایشگاه ها که بخشی از دود و گاز حاصل از عملیات استخراج را مصرف و بخشی دیگر را برای سوزاندن به فلر میفرستند از این نوع دمپر استفاده میگردد. چرا که به هیچ عنوان نمیتوان ریسک این موضوع را قبول کرد که یک راه عبور هوا بسته شود و راه دوم باز نگردد. البته این دمپر مثال زده شده دمپر بسیار حساس و بزرگی است (چند ده متر در چند ده متر) که شرکت های معدودی در دنیا آنها را میسازند، ولی در ابعاد کوچکتر توسط شرکت پخش نیرو قابل ساخت میباشد .
نوع دیگر از دمپر وجود دارد که آن را دمپر هوابر مینامیم. این دمپر ها همانطور که از نامشان پیداست برای برش زدن و برداشتن قسمتی از هوای عبوری یک کانال استفاده میشود. همواره باید توجه داشت وقتی مثلا از یک داکت که موازی سطح زمین کشیده شده و هوا از آن در حال جریان است، اگر بخواهیم روی کف داکت خروجی جهت گرفتن هوا ایجاد کنیم و این کار در ابتدا توسط سازنده کانال هوا بصورت یک انشعاب خروجی انجام نشده باشد، چون جریان هوا میل به ادامه حرکت در مسیر مستقیم خود را دارد از اوپنینگ ایجاد شده بدون انشعاب معمولا هوای قابل توجهی خارج نخواهد شد. مگر اینکه در ادامه کانال راه عبور هوا مسدود شده باشد و هوا چاره ای به جز خروج از شکاف ایجاد شده توسط ما نداشته باشد. در این گونه موارد دمپر هوابر به ما کمک میکند تا با قرار دادن آن در زیر کانال مقدار دلخواهی از هوای عبوری را از کانال اصلی بگیریم.
این دمپر بدین گونه عمل میکند که یک پره قوس دار داخل دمپر تعبیه شده که هنگامی که ما به وسیله اهرم دسته دمپر پره را باز میکنیم پره به داخل کانال اصلی وارد شده و با سد راه هوای عبوری بخش هوای مورد نیاز ما را به طرف اوپنینگ ایجاد شده هدایت میکند. این دمپر ها به طور معمول از ورق ۱ میلیمتر گالوانیزه برای بدنه و ورق ۰/۸ میلیمتر به صورت دوبل برای پره ساخته میشوند که بسته به نیاز با ضخامت های بالاتر نیز قابل ساخت میباشند. از نکاتی که میبایست در ساخت این دمپر ها توجه کرد قوی بودن بخش اهرم دسته دمپر و پیچ ثابت کننده آن میباشد چراکه با توجه به فشار بالای وارده به پره دمپر این دستگیره تحت تأثیر قرار گرفته و مصرف کننده را با مشکل مواجه مینماید.
در صنایع فولاد یا سیمان نوع دمپری که به کار میرود با توجه به اینکه جریانات هوا دارای ذرات غبار شن یا فلز میباشند در حین عبور از تجهیزات مثل سندبلاست عمل میکند. در این گونه صنایع نه تنها به علت خورندگی بالا میبایست برای ساخت دمپر ها از ورق با آلیاژهای خاص و ضخامت های بالا استفاده کرد، بلکه میبایست دمپری سر راه هوای عبوری قرار داد تا بخشی از ذرات ذکر شده با توجه به وزن خود در قسمتی از داکت ته نشین شده و آنها را از مسیر سیرکولاسیون خارج کرد. به این نوع دمپر ها اصطلاحا دیداستینگ دمپر میگویند.
با توجه به ضخامت بالای ورق های استفاده شده در این گونه دمپر ها شرکت های معدودی در کشور اقدام به ساخت این گونه دمپر ها میکنند که شرکت پخش نیروی سپهر مهار یکی از آنها میباشد.
چرا تعمیر کولر گازی از اهمیت زیادی برخوردار است؟ دوره و زمانه های کولرهای آبی و مدام تا بالای پشت بام رفتن ...
تهویه مطبوع چیست؟ تهویه مطبوع به طور دقیق عبارت است از فن آوری رساندن شرایط طرح داخل به شرایط استاندارد یا آسایش ...
تاسیسات چیست؟ در دنیا ی امروز تامین آسایش بشر یکی از اهدف اصلی است به همین دلیل نقش تاسیسات مکانیکی به عنوان ...
تأسیسات مکانیکی ساختمان شامل مجموعه ای از سازه ها و اجزایی است که ساختار سیستم های داخلی ساختمان را جهت بهبود سطح آسایش ...